رشد ۲۸۰ درصدی تولید خودرو‌های کامل/ صادرات ۲۴ میلیارد دلاری در نیم‌سال اول/ آخرین وضعیت عضویت ایران در پیمان اوراسیا/ درآمد ۱۹ هزار میلیارد تومانی از حقوق دولتی معادن محقق شد

به گزارش تابناک اقتصادی، سیدرضا فاطمی امین در یک برنامه تلویزیونی، با ارائه عملکرد حوزه‌های مختلف وزارت صنعت، معدن و تجا رت مهمترین اقدامات و برنامه‌های پیش روی این وزارتخانه را تشریح کرد.

وزیر صمت گفت: مهمترین موضوع شاخص در اقتصاد، تولید است. ما می‌توانیم با شاخص‌های متعددی وضعیت را بسنجیم. شاید ۲۰۰ شاخص را بشود مطرح کرد، اما محوری‌ترین شاخص ها، تولید است.

وی با بیان اینکه از سه مرجع آمار می‌دهم، افزود: نخست مرکز آمار که رشد اقتصادی را اندازه گیری و هر سه ماه یک بار اعلام می‌کند، آخرین محاسباتی که مرکز آمار انجام داده، برای سه ماهه نخست امسال است.

فاطمی امین گفت: خوشبخاته بخش صنعت، در سه ماهه نخست امسال ۵ و یک دهم درصد در مقایسه با مدت مشابه سال قبل در حوز‌های فلزات، خودرو، پتروشیمی و ... رشد داشته است.

وزیر صمت افزود: شاخص دیگری برای تولید داریم؛ آن هم شاخص تولید در شرکت‌های بورسی است. آمار بورس ۵ ماهه است، رشد تولید در شرکت‌های صنعتی که در بورس اوراق بهادار تهران حضور دارند، ۶/۷ درصد که این آمار کلان است. اگر بخواهیم موردی هم اشاره کنیم مثلا در مورد فولاد ۵ ماهه نخست امسال ۹/۹ دهم - ۱۰ درصد رشد تولید داریم.

فاطمی امین گفت:​ در حوزه خودروی کامل، ​چون متاسفانه در سال قبل خودرو ناقص تولید می‌شد، امروز چیزی به اسم خودروی ناقص نداریم؛ یعنی وقتی بدنه‌ای وارد خط تولید می‌شود کامل بیرون می‌آید. رشد تولید خودرو‌های کامل ۲۸۰ درصد است، ​رشد تولید اتوبوس، مینی بوس و ون ۱۴۰ درصد، رشد تولید ظروف ۱۳ درصد و رشد تولید شیشه جام ۵ درصد است.

وی اضافه کرد: در حوزه روغن نباتی ۲۶ درصد کاهش تولید داشته ایم، اما کاهش تولید باعث کمبود در بازار روغن نباتی نشده است، بلکه ناشی از هدفمندی و جلوگیری از قاچاق است.

فاطمی امین با اشاره به اینکه در چند مورد هم کاهش تولید را در مصالح ساختمانی شاهد بودیم گفت: در اکثر محصولات، رشد تولید را شاهدیم. اگر شاخص رشد تولید را بر مبنای شرکت‌های بورسی محاسبه کنیم، در ۵ ماه ۶/۷ دهم درصد صنعت رشد داشته یعنی این روند رشد فزاینده است.

وی با بیان اینکه میزان مصرف برق در صنایع ایران، ۱۳ درصد رشد داشته گفت: آمار‌های تولید بسیار خوب هستند؛ علاوه بر اینکه باید نگران تولید باشیم، باید نگران تداوم تولید باشیم، تداوم تولید مهم‌ترین مولفه اش سرمایه گذاری است.

فاطمی امین گفت: اتفاق مهمی در صادرات کشور افتاده است. از زمانی که یادمان می‌آید همیشه به نفت گره خورده بودیم؛ یعنی همیشه می‌گفتیم ما یک کشور نفتی هستیم؛ سیاست، فرهنگ، دانشگاه ما نفتی است و همه چیز را به نفت پیوند می‌زدیم.

وی افزود: نفت در دو بخش بر اقتصاد تأثیر می‌گذارد: یکی در تراز تجارت خارجی یعنی نفت صادر می‌کنیم تا بتوانیم مثلاً ذرت وارد کنیم؛ پس برای این که مایحتاج را وارد کنیم، نیاز به صادرات نفت داریم و در جای دیگر در بودجه دولت تأثیر می‌گذارد؛ یعنی وقتی نفت فروخته می‌شود، تبدیل به ریال و بودجه دولت تأمین می‌شود. خوشبختانه داریم به جایی می‌رسیم که تراز بدون نفتمان صفر شود.

وزیر صمت ادامه داد: سال گذشته صادرات غیر نفتی ایران ۴۸ و نیم میلیارد دلار و واردات ۵۲ میلیارد دلار بود، یعنی اگر نفت نمی‌فروختیم ما فقط سه و نیم میلیارد دلار کسری تراز تجارت خارجی داشتیم که امسال این رقم کمتر خواهد شد.

فاطمی امین گفت: در شش ماه نخست امسال ۲۶ میلیارد دلار واردات و ۲۴ میلیارد دلار صادرات داشتیم. در مبادلات بین المللی بیش از آن که توازن ارزی اهمیت داشته باشد، قدرت برای ما اهمیت دارد؛ یعنی اینکه ما کالا‌هایی صادر کنیم که برای ما تولید قدرت کند، جهت گیری ما در وزارت صمت اینجاست.

فاطمی امین گفت: از سال گذشته متمرکز شدیم تا هشت میلیون تن فولاد خام صادر کنیم، البته فولاد به صورت کاملا خام صادر نمی‌شود بلکه یک محصول نیمه خام، اما برای ما قدرت ایجاد نمی‌کند، یا اگر محصولات میان دستی پتروشیمی صادر کنیم درآمد ایجاد می‌کند، اما برای ما قدرت ایجاد نمی‌کند. خیلی از کشور‌های دیگر می‌توانند فولاد و پتروشیمی را صادر کنند. تمرکزمان را به این سمت بردیم که صادرات کالا‌های دانش بنیان افزایش پیدا کند؛ توربین‌های گازی، کاتالیست ها، ​ رباط جراح، تجهیزات پزشکی و غیره.

وزیر صمت افزود:​ شاخصی به اسم شاخص پیچیدگی وجود دارد که این شاخص می‌گوید آن کالا‌هایی که کشور‌های کمتری صادر می‌کنند پیچیده‌تر است، زیرا توان تولید آن کمتر است.

وی ادامه داد:​ ایران فقط تنها صادر کننده کاتالیست نیست، اما نسبت به فولاد خام کشور‌های کمتری کاتالیست صادر می‌کند. توربین گازی را کشور‌های معدودی صادر می‌کنند، این تعداد کشور‌ها خیلی کمتر از کشور‌هایی هستند که ذرت صادر می‌کنند؛ این یعنی قدرت، ​ یعنی کالا‌هایی را صادر کنیم که کشور‌های کمتری آن را صادر کنند.

فاطمی امین افزود:​ شاهدیم که صادرات در شش ماهه نخست امسال به لحاظ ارزشی ۱۳ درصد رشد داشته، اما آن کالا‌هایی که محصولات نهایی صنعتی هستند، ۳۰ درصد رشد داشته است.

وی گفت: صادرات به لحاظ ارزشی ​۱۳ درصد رشد داشته و به لحاظ وزنی ۱۲ و نیم درصد کم شده است، هم اکنون تراز تجاری کشور صفر است؛ یعنی به تجارت بدون نفت نزدیک می‌شویم و مهمتر این که کالا‌هایی صادر می‌کنیم که وزن کمتر، اما ارزش بیشتری دارند، این تمرکزی است که ما در وزارت صنعت، معدن و تجارت به سمت آن حرکت می‌کنیم.

وزیر صمت افزود: پیمان شانگ‌های یعنی یک چهارم کل خشکی‌های جهان، ۴۰ درصد جمعیت دنیا و یک سوم رشد اقتصادی دنیا در این کشورهاست، ​بزرگترین تولید کننده و مصرف کننده این کشور‌ها هستند.

فاطمی امین گفت: این‌ها در مجموع یک قدرتی به سازمان شانگ‌های می‌دهند که تصمیماتش فقط منطقه‌ای نیست بلکه بین المللی است. در ۱۵- ۱۶ سال گذشته ایران دو بار درخواست عضویت در این پیمان را داشت که هر دو بار رد شد. در سال گذشته که آقای رئیسی پیشنهاد را مطرح کردند، موقت پذیرفته و امسال هم پذیرفته شد؛ این یک ظرفیت بسیار بزرگی است.

فاطمی امین گفت: ظرفیت‌های دیگری هم وجود دارد؛ مثلاً صندوق‌هایی در سازمان همکاری شانگ‌های وجود دارد که ما می‌توانیم از آن استفاده کنیم ارتباطات اقتصادی، فرهنگی و سیاسی که در قالب این سازمان برقرار می‌شود، خیلی می‌تواند به ما کمک کند که کار را توسعه دهیم، مثلا در اجلاس اخیر آقای رئیس جمهور پیشنهاد دادند که یک کانال مالی بدون دلار و یورو ایجاد کنیم که این مورد استقبال قرار گرفت.

وی افزود:​ پیوستن به این کشور‌ها که ابعاد این چنینی دارند و پیشنهاداتی که ما برویم به سمت اینکه کانال مالی ایجاد کنیم بین کشور‌های عضو که در آن دلار و یورو نباشد، این‌ها باز جلوه‌های بیشتری هستند که به ما کمک می‌کنند.

فاطمی امین گفت: علاوه بر اینکه شانگ‌های نهایی شد، عضویت ایران در زمینه اوراسیا هم اتفاقی است که در حال رخ دادن است.

وی افزود: اوراسیا تجارت صفر است؛ یعنی تعرفه‌ها بین کشور‌های عضو صفر است، ​ما الان عضو موقت هستیم و تعرفه‌های ترجیحی اعمال می‌شود که از سال گذشته ۹ دور مذاکره شده است که امیدواریم حداکثر ظرف یک سال آینده بتوانیم به پیمان اوراسیا بپیوندیم.

فاطمی امین گفت: ​معدن نقطه شروع تولید است، ما یک عقب ماندگی‌هایی در حوزه معدن داریم که باید به سرعت جبران کنیم.

وی با بیان اینکه نخستین و مهمترین عقب ماندگی، در حوزه شناسایی و اکتشاف ذخایر معدنی است، افزود: خیلی بد است؛ فرض کنید مالک یک زمین صد هکتاری باشید، اما ندانید در این صد هکتار چه تاسیساتی وجود دارد، ما در حوزه معدن چیزی شبیه این هستیم. ما به درستی کشور را اکتشاف نکردیم برای همین هم الان با نگرانی‌هایی مواجه هستیم، مثلا ما ذخایر سنگ آهن با ظرفیت تولیدی که الان داریم برای ۱۵ سال بیشتر اکتشاف نشده یعنی اگر اکتشاف جدیدی انجام نشود در ۱۵ سال آینده، اصلا سنگ آهن نداریم که بخواهیم تولید کنیم.

فاطمی امین اضافه کرد: از مهر ماه سال قبل کار ویژه‌ای را آغاز کردیم و این کار تا آخر سال ۱۴۰۳ تعریف شده، همه مناطق کشور را به سه منطقه تقسیم کردیم که عمده ذخایر معدنی در منطقه یک و دو است و تا پایان ۱۴۰۳ به طور کامل اکتشاف خواهند شد. معمولا محدوده اکتشاف سه سال زمان می‌برد که خوشبختانه نخستین منطقه که از خراسان جنوبی شروع شد یکساله کارش تمام شد، ​الان در کردستان، کرمانشاه و آذربایجان غربی کار در حال انجام است، پس یکی از موضوعات، موضوع اکتشاف است.

وی گفت: موضوع دیگر رفتن به سمت افزایش فرآوری است و محصولات با ارزش افزوده بالاتری را تولید کنیم. خوشبختانه خام فروشی به معنای اینکه ما بیاییم سنگ و خاک را صادر کنیم یک درصد است؛ یعنی بیش از ۵۰۰ میلیارد تن برداشت مواد معدنی کمتر از ۴۵۰ میلیون تن به صورت خاک صادر می‌شود، البته ما حتی در خیلی از مواد مانند سرب و روی وارد کننده مواد خام هستیم؛ پس ما الان در اینکه ماده خام به معنای خام صادر کنیم یک درصد است، معقول است.

فاطمی امین افزود: خیلی هم جای نگرانی نیست، اما ما می‌گوییم چرا باید شمش فولاد صادر کنیم؟ ما به جای اینکه شمش صادر کنیم باید ورق زنگ نزن صادر کنیم، ​بنابراین دومین تمرکزی که در حوزه معدن داریم این است که تا حد امکان فراوری شود و با ارزش افزوده بیشتری کار را جلو ببریم؛ این را در خیلی از بخش‌ها شاهدیم، اتفاقات خیلی خوبی در حوزه فناوری افتاده است، این سیاست، تاثیرش را در نحوه واگذاری معادن هم گذاشته است.

وزیر صمت ادامه داد:‌​ کار سوم این است که ما معادن غیر فعالی داریم که باید هر چه سریعتر فعال شوند، درست است که ما چهار هزار معدن غیر فعال داریم، اما عمدتاً یک دسته بندی در معادن داریم، ​فلزی، غیر فلزی، سنگ‌های ساختمانی و مصالح ساختمانی، ​

فاطمی امین گفت: در درسته اول که معادن فلزی هستند به جز یک معدن که معدن متوسط حساب می‌شود، همه معادن بزرگ فعال هستند که معادن غیر فعال به مزایده گذاشته شده است، فقط ۱۰ درصد معادن فلزی مان که ارزشمندند، و ۵۰ درصد معادن مصالح ساختمانی، غیر فعال هستند که عمدتاً​ برمی گردد به اقتصاد و بازار.

وی افزود: در سومین کاری که تمرکز کردیم این بود که محدوده‌های معدنی، اکتشافی و معادن غیر فعال را به مزایده بگذاریم که از شنبه ۱۶ مهر آغاز شده مزایده بیش از پنج هزار مجوز برداشت و پروانه بهره برداری آن اغاز شد، اما کار مهمی که در این مرحله انجام دادیم که در نوع خودش بسیار اهمیت دارد. نخستین کار این بود که اعلام کردیم اگر کسی می‌خواهد معدنی را در مزایده برنده شود فقط صلاحیت مالی کافی نیست، زیرا شاهد این بودیم که اگر کسی پولی داشت معدن را در اختیار می‌گرفت، اما توان فنی نداشت و در فضای دلالی وارد می‌شد، برای نخستین بار در مزایده معادن صلاحیت فنی را ملاک قرار دادیم و کسانی که خط تولید دارند و فراوری می‌کنند از دو معیار امتیاز می‌گیرند، زیرا فراوری می‌کنند امتیاز فنی می‌گیرند و آن دارایی شان در کارخانه جزو امتیاز مالی شان هم حساب می‌شود.

فاطمی امین گفت:​ کار‌های زیادی در معدن انجام شد؛ یکی از موضوعات بسیار مهم حقوق دولتی معادن است، همیشه در این مورد کسری و کمبود‌هایی وجود داشت؛ به عنوان مثال سال گذشته درآمد ۱۰ هزار میلیارد تومان از حقوق دولتی معادن پیش بینی شده بود که خوشبختانه ۱۹ هزار میلیارد تومان تقریباً دو برابر رقم مصوب شده در بودجه محقق شد.

وی افزود: مهم‌تر این که ما در حال هوشمندی سازی فرایند معدن کاری از حوزه اکتشاف تا بهره برداری و استخراج هستیم که بخشی از آن برمی گردد به حوزه حقوق دولتی. در این بخش کار‌هایی انجام دادیم مثلا با پهپاد‌ها عکس برداری کنیم تا میزان برداشت از معادن مشخص شود. از آن طرف ما الزام کردیم که واحد‌های معدنی تولید و فروششان را در سامانه جامع تجارت اظهار کنند و بعد وقتی اظهار شد به بارنامه متصل و یک چرخه ایجاد می‌شود که حقوق دولتی معادن به دقت محاسبه و دریافت شود.

فاطمی امین در پاسخ به این که چه میزان فاصله داریم تا اینکه بتوانیم به ظرفیت مناسب بهره برداری از معادن برسیم، گفت: در حوزه معادن فلزی مانند مس و سنگ آهن و معادن، عمدتاً ما معدن به جز یک مورد معدن بزرگ غیر فعال نداریم. در حوزه ماشین آلات معدنی دیروز (۱۸ مهر) جلسه‌ای برای افزایش تولید و همکاری و ارائه برنامه مشترک با شرکت‌هایی که ماشین‌های معدنی و راه سازی تولید می‌کنند داشتیم. خوشبختانه امسال در مقایسه با سال گذشته صددرصد تولید ماشین آلات معدنی افزایش پیدا کرده است، از طرفی ما هم در یکسری ماشین آلاتی که ساخت داخل نداریم، فضا را باز کردیم تا واردات انجام شود و امیدواریم بحث ماشین آلات تا پایان امسال به یک روند بسیار خوبی برسد تا بتوانیم حرکتی در کاهش هزینه و افزایش برداشت مواد معدنی داشته باشیم.

وزیر صمت با بیان اینکه بحث نوسازی اهمیت ویژه‌ای دارد به لحاظ اینکه گاهی موضوع کیفیت مطرح می‌شود افزود: واحد تولیدی است که سال‌ها تجهیزات را به هنگام نکرده پس محصولات آن کیفیت لازم را ندارد یا سرعت خط و ظرفیتش مقیاس اقتصادی ندارد و هزینه بالا می‌رود.

فاطمی امین اضافه کرد: ۹ طرح را تعریف کردیم که از اول مهرماه آغاز شده؛ یکی از آن‌ها نوسازی و بازسازی واحد‌های تولیدی است. در این طرح تمرکز ما بر این است که واحد‌ها و صنایعی که اشتغال بیشتری ایجاد می‌کنند یا آن‌هایی که مصرف برق بیشتری دارند، مشکلی نداشته باشند. بخش عمده‌ای از مصرف برق در الکتروموتورهاست، که ما باید تجمیع تقاضا انجام دهیم یعنی بیاییم واحد‌هایی که الکتروموتور دارند به آن‌ها تسهیلاتی دهیم به اعتبار خریدار، حجم زیادی از تقاضا شکل بگیرد و این حجم تقاضا بیاید و صنعت موتور سازی آن را هم جهش دهد؛ البته ما در پنج ماهه اول امسال نسبت به سال قبل نزدیک به سه و نیم درصد رشد تولید در الکتروموتور داشتیم، اما در حوزه بازسازی هم حواسم به این است که همزمان دنبال این هستیم که واحد‌های تولید نوسازی شوند و همزمان تقاضایی را که برای ساخت ماشین آلات است تجمیع کنیم که آن ماشین آلات حرکت کند.